نیوزویک: روسیه میان تهران-ریاض میانجی گری می‌کند

به گزارش شهرآرانیوز؛ براساس نوشته «نیوزویک» تلاش روسیه در قالب ابتکاری موسوم به «برنامه امنیت جمعی در خلیج فارس» صورت می‌گیرد. نیوزویک نوشته است که رویکرد مسکو، ریشه در ابتکاری دارد که به نام «مفهوم امنیت جمعی منطقه خلیج فارس» شناخته می‌شود؛ پروژه‌ای که نخستین بار در دهه ۱۹۹۰ ارائه شد و از آن زمان، گاه و بیگاه با اصلاحاتی دوباره مطرح شده است. آخرین آن در سال ۲۰۱۹ بود که تنش‌های منطقه‌ای در دوران دکترین فشار حداکثری ترامپ علیه ایران شعله می‌کشید.

اکنون که بایدن به دنبال فاصله گرفتن از سیاست‌های رئیس جمهوری پیشین آمریکاست، روسیه، فرصت تازه‌ای می‌بیند تا ابتکارش را با ملاحظه زمینه‌های مشترکی با ایالات متحده به پیش ببرد. ویتالی ناومکین که یک استاد کهنه کار و از نویسندگان طرح روسیه است، در این باره می‌گوید: ما با یک تهدید مشترک روبه رو هستیم و آن تهدید جنگ است. نه آمریکا و نه روسیه منفعتی در این جنگ ندارند.

به عنوان گامی در چارچوب تازه‌ترین تلاش روسیه برای پیشبرد این ابتکار، هفته گذشته ویتالی ناومکین، نشست دو روزه‌ای را در مسکو و پشت در‌های بسته با حضور کارشناسان برگزار کرد که نیوزویک هم درکنار طرف‌های اصلی منطقه‌ای این طرح در آن حضور داشت. هدف از این کنفرانس، به گفته ناومکین، «به جریان انداختن یک رویکرد گام به گام به سمت فرایند ایجاد یک رژیم تازه امنیتی در خلیج فارس است.»

هسته ابتکار «مفهوم امنیت جمعی»، تأسیس یک سازوکار برای کاهش نزاع میان کشور‌های خلیج فارس از گذر تدابیر اعتمادسازی همچون نفی به کارگیری زور برای حل منازعات و احترام به حاکمیت داخلی هریک از آنان است. فراتر از آن، مبارزه با جرایم و تروریسم، حراست از آزادی کشتی رانی و پیشبرد رشد اقتصادی هم از اهداف این طرح است که فهرستی از دیگر زمینه‌های همکاری در موضوعات بشردوستانه، زیست محیطی و فرهنگی را هم در خود دارد.

هچنین به تازگی بر اساس تحلیل ارائه شده در اندیشکده شورای آتلانتیک، کاهش تنش‌ها بین ایران و عربستان می‌تواند به احتمال موفقیت برجام کمک کند؛ زیرا مخالفت و فشار متحدان آمریکا در منطقه یکی از دلایل شکست توافق اولیه بود. تا اینجای کار، مقامات ایران و عربستان درباره کلیت مذاکرات ابراز خوش بینی کرده اند و حالا باید صبر کرد و دید که نتیجه نهایی این مذاکرات چه می‌شود.

مذاکرات ایران و عربستان به میانجی نیازی ندارد

جعفر قنادباشی، تحلیلگر مسائل سیاست خارجی، درباره این موضوع به «مثلث آنلاین» گفت: ایران و عربستان تا کنون چهار دور مذاکره انجام داده اند و تا کنون هم روند مذاکرات مثبت بوده است. اینکه گفته می‌شود ممکن است روسیه به عنوان میانجی ایفای نقش کند، ضرورتی ندارد؛ زیرا ایران معمولا کمک‌های کشور‌های ثالث در روابط دوجانبه را نمی‌پذیرد. او ادامه داد: مسائل پیش آمده میان ایران و عربستان صرفا به این دو کشور مربوط می‌شود و اگر عربستان بخواهد شیوه گذشته اش را در پیش بگیرد و اصول و حقوق بین المللی را رعایت نکند، ایران حتی با وجود میانجی با این کشور به توافق نمی‌رسد، اما اگر بنا باشد شیوه‌های عربستان تغییر کند، ایران قطعا تمایل دارد با کشور‌های منطقه از جمله عربستان ارتباطی سازنده داشته باشد.

این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی بیان کرد: اگر ایران و عربستان به توافقی مشترک برسند، ممکن است علاوه بر از سرگیری مناسبات سیاسی، در حوزه اقتصادی هم با این کشور همکاری داشته باشیم؛ زیرا از یک سو عربستان عضو اوپک است و از سوی دیگر، مسئله حج برای ایران مهم است و تمایل ایران این است که بتواند باز هم حجاج را به مکه بفرستد. او بیان کرد: ممکن است برخی رسانه‌های غربی طوری القا کنند که روسیه برای تسلط بر خلیج فارس می‌خواهد ایران و عربستان را آشتی دهد تا دست خودش بازتر باشد. به نظرم این هم نتیجه شیطنت‌های رسانه‌های غربی برای ایجاد روس هراسی است؛ زیرا اکنون جنگ سردی میان آمریکا و روسیه وجود دارد و هر یک، دیگری را متهم به مداخله گری می‌کند.

قنادباشی در پاسخ به این پرسش که آیا توافق با عربستان می‌تواند تأثیر مثبتی بر روند مذاکرات وین داشته باشد، گفت: لزوما نتیجه مذاکرات ایران و عربستان تأثیری در مذاکرات وین نخواهد داشت؛ زیرا موضع ما درباره مذاکرات وین کاملا روشن است. البته نمی‌توان نادیده گرفت که عربستان در اعمال فشار علیه ایران بیشترین همکاری را با آمریکا کرده و برای تضعیف ایران هر کاری انجام داده است؛ از کمک به گروهک منافقین تا سم پاشی سیاسی علیه ایران و به هر حال به نتیجه رسیدن با این کشور می‌تواند از میزان عداوت‌های این کشور با ایران بکاهد.